As racionalidades e o direito - Notas sobre a genealogia da razão comunicativa habermasiana
Autor | Leonardo Moreira Figueira |
Cargo | Graduando em Direito pela Universidade de Brasília |
Páginas | 103-132 |
103
ΑΣ ΡΑΧΙΟΝΑΛΙ∆Α∆ΕΣ Ε Ο ∆ΙΡΕΙΤΟ ΝΟΤΑΣ ΣΟΒΡΕ Α ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ
∆Α ΡΑΖΟ ΧΟΜΥΝΙΧΑΤΙςΑ ΗΑΒΕΡΜΑΣΙΑΝΑ
Leonardo Moreira Figueira117
ΡΕΣΥΜΟ: Α ρεαβιλιταο δα ραζο πρτιχα πελο παραδιγµα ϕυρδιχο πσ−
ποσιτιϖιστα σε τραδυζ να προποσιο δε νοϖασ αρθυιτετυρασ παρα α ρελαο
τεριχα εντρε ∆ιρειτο ε Μοραλ ε εµ υµ ρενοϖαδο status παρα α
ϕυρισπρυδνχια. Νο ενταντο, α ∀implosão da figura da razão prática∀
οριγιναλµεντε προϖοχαδα πελα Φιλοσοφια δο Συϕειτο ηεγελιανα αλερτα−νοσ
παρα α νεχεσσιδαδε δε σε αχαυτελαρ θυαντο οπορτυνιδαδε δαθυελα
ρεαβιλιταο. Νεσσε σεντιδο, ρεϖισιταµοσ υµα δασ µαισ προφχυασ τεοριασ
θυε πρετενδεµ δαρ χοντα δα φυνδαµενταο δα λεγιτιµιδαδε ϕυρδιχα: α
ραζο χοµυνιχατιϖα ηαβερµασιανα. Πρελιµιναρµεντε δισχυσσο, τοδαϖια,
αφιγυρα−σε χονϖενιεντε ρεχορδαρ συχινταµεντε οσ χονχειτοσ δε ραζο πυρα,
ραζο πρτιχα ε ραζο ινστρυµενταλ, δε φορµα α τερ πρεσεντεσ ασ λιµιταεσ
δεσσασ χατεγοριασ. Εµ σεγυιδα, ρεχονστρυµοσ α γενεαλογια δα ραζο
χοµυνιχατιϖα, πριϖιλεγιανδο α ανλισε σοβρε α πρεµισσα φενοµενολγιχα
ηυσσερλιανα δο Lebenswelt. Χονχλυµοσ, εντο, απρεσεντανδο
ρεσυµιδαµεντε ασ λιµιταεσ δα πρπρια φορµυλαο τεριχα δε Ηαβερµασ,
χιτανδο α τιχα σιστµιχα δε Λυηµανν.
ΠΑΛΑςΡΑΣ ΧΗΑςΕ: Ραζο πυρα Ραζο πρτιχα Ραζο ινστρυµενταλ
Ραζο χοµυνιχατιϖα
ΑΒΣΤΡΑΧΤ: Ποστ−ποσιτιϖισµ µοδελσ ηαδ βρουγητ αβουτ τηε ρεϖιϖαλ οφ τηε
πραχτιχαλ ρεασον, ωηιχη ρεσυλτσ ιν νεω αρχηιτεχτυρεσ φορ τηε ρελατιον
βετωεεν Λαωσ ανδ Μοραλ ανδ ιν αν υπρισινγ στατυσ φορ ϕυρισπρυδενχε.
Ηοωεϖερ, τηε ∀implosion of practical reason∀ οριγιναλλψ χαυσεδ βψ ηεγελιαν
Πηιλοσοπηψ οφ Συβϕεχτ ωαρνσ υσ το τηε νεεδ φορ βεωαρε αβουτ τηατ ρεϖιϖαλ.
Τηυσ, τηισ παπερ ρεϖιεωσ ονε οφ τηε µοστ προλιφιχ τηεοριεσ τηατ ιντενδ το
συσταιν ϕυριδιχαλ λεγιτιµαχψ: Ηαβερµασ χοµµυνιχατιϖε ρεασον. Φιρστλψ ιτσ
ρατηερ χονϖενιεντ το βριεφλψ ρεχαλλ τηε δεφινιτιονσ οφ πυρε ρεασον, πραχτιχαλ
ρεασον ανδ ινστρυµενταλ ρεασον, σο ασ το κεεπ ιν µινδ τηε λιµιτσ οφ τηοσε
χατεγοριεσ. Ιν α σεχονδ µοµεντ, τηισ παπερ ρεχολλεχτσ τηε χοµµυνιχατιϖε
117 Graduando em Direito pela Universidade de Brasília.
104
ρεασον γενεαλογψ, φοχυσινγ τηε αναλψσισ ον Ηυσσερλσ φενοµενολογιχαλ
ασσυµπτιον οφ Lebenswelt. Ωε χονχλυδε, τηυσ, πρεσεντινγ α συµµαρψ οφ
τηε λιµιτατιονσ οφ χοµµυνιχατιϖε ρεασον ιτσελφ, θυοτινγ Λυηµαννσ
σψστεµιχαλ τηεορψ.
KEY WORDS: Πυρε Ρεασον Πραχτιχαλ Ρεασον Ινστρυµενταλ Ρεασον
Χοµµυνιχατιϖε Ρεασον
1. Introdução
Ο παραδιγµα ϕυρδιχο πσ−ποσιτιϖιστα ατυαλµεντε εµ
χονσολιδαο τεµ σε χαραχτεριζαδο, σοβρετυδο, πελα ρεαβιλιταο δα
ραζο πρτιχα νο µβιτο δα απλιχαο ϕυρδιχα118, ο θυε σε τραδυζ να
προποσιο δε νοϖασ αρθυιτετυρασ παρα α ρελαο τεριχα εντρε
∆ιρειτο ε Μοραλ ε εµ υµ ρενοϖαδο status παρα α ϕυρισπρυδνχια119.
Εξεµπλιφιχανδο, τεµοσ θυε Ροναλδ ∆ωορκιν, εµ συα τεορια δο
∆ιρειτο χοµο ιντεγριδαδε, πριϖιλεγια α θυεστο δα ραζο πρτιχα,
αναλισανδο−α ταντο δο ποντο δε ϖιστα δο µτοδο (ιντερπρεταο
χονστρυτιϖα) θυαντο δο χοντεδο (χονστρυο ραχιοναλ δο
∆ιρειτο)120. Ταλ πριµαζια δα ραζο πρτιχα εµ ∆ωορκιν συσχιτα χρτιχασ
πορ παρτε δε Μιχηελµαν, Φισσ ε Ηαβερµασ121.
∆εϖιδο αο εσπεχιαλ ρελεϖο θυε α θυεστο αδθυιρε νο δεβατε
χοντεµπορνεο σοβρε α πρεσταο ϕυρισδιχιοναλ νο ατυαλ χοντεξτο δε
118 Α εσσε ρεσπειτο, ϖιδε, εντρε ουτροσ, ΒΑΡΡΟΣΟ (2007: 5). ΗΑΒΕΡΜΑΣ
(2005: 19) αργυµεντα θυε α Φιλοσοφια δο Συϕειτο δε Ηεγελ χαυσαρα ∀a
implosão da figura da razão prática∀ ασσιµ, α συπεραο δαθυελα χορρεντε
δε πενσαµεντο πελα Φιλοσοφια δα Λινγυαγεµ ε πελα ρεϖιταλιζαο δα
Ηερµενυτιχα αβριρια νοϖασ ε αµπλασ ποσσιβιλιδαδεσ τεριχασ αχερχα δο τεµα
δα ραχιοναλιδαδε να προδυο ε απλιχαο δο ∆ιρειτο.
119 Τερµο θυε σιγνιφιχα ∀(...) litera lmente "prudência jurídica". Essa
palavra recorda a inda o legado da filosofia prá tica, que considera va a
prudentia como a virtude suprema de uma racionalidade prática∀.
(ΓΑ∆ΑΜΕΡ, 2009: 360. Γριφαµοσ)
120 ΗΑΒΕΡΜΑΣ (2003: 260).
121 Ibidem, π. 278−279.
Para continuar a ler
PEÇA SUA AVALIAÇÃO